چه شیری بخوریم؟ 

  • 24 خرداد 1401
  • (2644 مشاهده)

نزدیک‌ترین شیر به شیر انسان، از نظر ترکیب، شیر الاغ است ولی حکمای طب ایرانی، ما را از مصرف آن، به‌ویژه در کودکان، پرهیزداده‌اند؛

چراکه معتقدیم آنچه می‌خوریم، بر جسم، روح و اخلاق ما مؤثر است. یکی از مهم‌ترین وجوه توصیه اکید به تغذیه نوزاد با شیر مادر در طب ایرانی نیز همین تأثیرات تغذیه بر اخلاق انسانی و صفات باطنی کودک است. پس بهتر است که در سن زیر 2 سال، هیچ محصول لبنی، به کودک داده‌نشود.
 
از دیدگاه تغذیه‌ای، ترکیب شیر انسان، گاو و بز، شبیه هم هستند و با شیر گوسفند، تفاوت بیشتری دارند اما ازآنجاکه نوع این ترکیبات، به تغذیه دام‌ها بستگی دارد، به آنها نمی‌پردازم.

  • شیر گوسفند می‌تواند در کوتاه‌مدت، به عنوان مقوّی مغز در هنگام بیماری مصرف شود ولی مصرف عمومی آن در سلامتی می‌تواند عارضه ایجادکند. شیر بز و شتر نیز تنها برای درمان (مثلاً در سل) توصیه‌شده‌اند. 

نکاتی درباره شیر گاو:

ازآنجاکه مدت بارداری گاو، ۹ماهه و نزدیک به انسان است، نوشیدن شیر گاو و پس‌از آن، شیر بز، توصیه شده‌است. 
برخلاف دیدگاه غیرعلمی و جاهلانه‌ای که شیر و همه محصولات آن را «سرد» می‌داند، شیر کامل گاو، که اجزای سه‌گانۀ آن (بخش‌های آبی، چربی و پنیری) کم‌وزیاد نشده‌باشد، در گرمی و سردی، و تری و خشکی، معتدل است. مثلاً گرفتن چربی از شیر، موجب سردی بیشتر و جوشاندن مفرط، موجب تمایل آن به سوی خشکی می‌شود. البته متأسفانه، امروزه در کارخانه‌ها همه انواع شیر با هم مخلوط می‌شوند و همچنین ارزش افزوده قابل‌توجهی از شیر خام به‌دست‌می‌آید که موجب می‌شود شیر را ارزان‌تر از بهای خرید، به مردم بفروشند و در حقیقت، مردم امولسیونی از آب شیر را می‌خورند! 


نکته آخر اینکه بهتر است شیر را به‌صورت «پخته» میل‌کنید. برای این کار، میزان دلخواه از شیر را با یک‌چهارم آن، آب (و درصورت تمایل قطعه‌ای زنجبیل) به‌آرامی بپزید تا دوباره آب بخار شود و به حجم اولیه برسد. در زمان مصرف هم، آن را گرم‌کرده، با کمی نبات یا عسل میل‌کنید. شیر، تری‌بخش است و به‌ویژه شیر گرم، به رفع یبوست‌های ناشی از خشکی مزاج عمومی یا خشکی روده کمک‌می‌کند. 
 

یادمان باشد که مخلوط‌کردن شیر با میوه‌ها (موز، توت‌فرنگی، طالبی و...) کار درستی نیست. توصیه‌می‌کنم همراه شیر از عسل یا خرما بهره‌بگیرید یا آن را به‌صورت شیربادام و شیربرنج و شبیه آنها نوش‌جان‌کنید. 

—دکتر ناصر رضایی پور
متخصص طب ایرانی

سخن آخر: 

  • شیر، خوراکی مقوی و سرشار از مواد معدنی و دیگر ریزمغذی‌های لازم برای بدن است و اگر درست و به‌جا مصرف‌شود، موجب رشد و تندرستی خواهدبود. این «درستی و به‌جایی» را مزاج فرد، یعنی سن، جنس، شرایط بدنی، بیماری‌های احتمالی، احوال دستگاه گوارش و... تعیین‌می‌کند و توصیه همه افراد به مصرف روزانه و زیاد شیر و دیگر محصولات لبنی، درست و منطقی نیست؛ چنان‌که زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند موجب بروز تب، انواع بثورات پوستی و خارش، تکثیر سریع‌تر کرم‌های دستگاه گوارش، مشکلات هضمی و دیگر بیماری‌های بلغمی، به‌ویژه در افراد سردوتر شود. 
  • نکته دیگر اما مربوط به پلشتی‌‌ها و پلیدی‌های انسان معاصر در نظام سرمایه‌داری است. تغذیه دام‌ها با خوراک نامناسب، افزودن مواد نامناسب به شیر و... مواردی هستند که اساساً از حوزه بحث علمی خارج‌اند. پس توصیه‌می‌کنم تاجای‌ممکن از محصولات ارگانیک که از منابع مورداعتماد تهیه‌می‌کنید، استفاده‌نمایید. 

نوشیدن شیر زیاد، به‌ویژه در افرادی که مزاج سردوتر یا معده‌های سردوتر دارند، می‌تواند باعث علائمی شود:

  1. نفخ
  2. صدای قاروقور شکم
  3. احساس سنگینی
  4. آروغ زیاد
  5. ترشی یا تلخی دهان صبحگاهی
  6. لینت یا حتی یبوست مزاج

نکاتی که باید حتما رعایت‌کنید:

  • شیر را به همراه عسل یا گلاب میل‌کنید.
  • شیر را حتماً پیش‌از نوشیدن گرم‌کنید.
  • از نوشیدن شیر با شکم خالی به‌ویژه شیر سرد، خودداری‌کنید. 

با شیر چه بخوریم؟

تفاوت شیرها

نظرات شما