آش سماق، طبیعت معتدل مایل به خنک دارد و یک خوراک خوب و مناسب برای فصل گرم تابستان است که معدهها در آن، کمکم ضعیفترمیشود. آش سماق یکیاز غذاهای محلی اصفهان، همدان، تویسرکان، نهاوند و خرمآباد است که در مواد اولیه باهم متفاوتاند.
مواد لازم
- برنج نیمدانه: ۱۰۰ گرم
- سماق نکوبیده: ۱۵۰ گرم، خیسانده
- گوشت گوسفندی: ۱۵۰ گرم، چرخکرده
- سبزی پاککرده (تره، جعفری، گشنیز، ترخون، نعنا): 150-130 گرم، ساطوری
- میزان ترخون و نعنا بهتر است خیلیکم باشد چون بیشتر برای عطر آش استفادهمیشود. از خشکشده این سبزیها نیز میتوانید بهرهببرید.
- پیاز: ۲عدد
- روغن حیوانی: 6-5 قاشقغذاخوری
- نمک، فلفل سیاه، زردچوبه: بهمیزان دلخواه
- نعنا خشک [برای نعنا داغ]
مناسب برای: 5-4 نفر
طرز تهیه
دانههای سماق را یکبار بشویید تا خاک روی آنها شستهشود و سپس در یک کاسه پرآب، یکساعت بخیسانید. گوشت چرخکرده را با پیاز رندهشده و آبگرفته، نمک، فلفل، زردچوبه و دیگر ادویه دلخواهتان، چنگبزنید تا مایه کوفتهریزه یکدست شود. آنگاه دستهایتان را در یک کاسه آب سرد بزنید و بهاندازه یک سرگنجشک از مایه بردارید، میان دودست گلولهکنید و در سینی بگذارید. پسازآنکه همه گوشت سرگنجشکی شد، 4-3 قاشق روغن را در یک تابه، روی آتش ملایم داغکنید و کوفتهها را در روغن بغلتانید و زمانیکه خوب سرخشد، کنار بگذارید.
حدود 6-5 لیوان آب را همراه برنج، درون دیگ مناسب ریخته، روی حرارت ملایم، خوب بپزید. سپس سبزی ساطوری و کوفتهریزهها را بهدیگ بیافزایید تا کمی بجوشد. سماق خیسکرده را در صافی پارچهای بریزید و فشاردهید تا آب آن از صافی ردشود. آب سماق را بهدیگ بیفزایید و بگذارید همهمواد خوب بپزد.
- در حین پخت آش، یکعدد پیاز را رندهکرده، با کمی روغن تفتدهید. نیمیاز این پیازداغ را بهآش بیفزایید و بقیهرا برای تزئین نگهدارید.
این آش خیلیزود آمادهمیشود. آش را بچشید و درصورت اندازهبودن پخت و میزان چاشنی، آنرا در ظرف دلخواهتان، با پیازداغ و نعناداغ تزئینکنید.
نوش جان!
- توجه داشته باشید که هرچه سبزی ریزتر خُردشود، بهتر است.
- آش سماق با آردبرنج زودتر میپزد، و اگر از برنج نیمدانه استفادهمیکنید، بهتر است اول برنج را بریزید.
- اگر این آش را در ظرف لعابی یا شیشهای بپزید، آش بسیار خوشرنگی خواهیدداشت.
- اگر به سماق خوشهای و نکوبیده دسترسیدارید، از آن استفادهکنید، وگرنه میتوانید میزان کمتری پودر سماق معمولی را بههمانترتیب بخیسانید و با یک پارچه نازک صافکنید.
بهکوشش: بانو زینب عباسی
- سماق در مناطق سردسیر مىرسد و انواع ریزتر، سرخرنگ، ترش و خوشمزه آن بهتر است و اگر خوب نگهداریشود، خواصش تا سهسال باقیمىماند.
- سماق سائیده، خواصش را کمکم ازدستمیدهد؛ پس بهاندازه نیاز بهصورت سائیده نگهدارید.
- سماق سرشار از ویتامین C است و مطالعات بالینی نشانمیدهد در کاهش قندخون و اسیداوریک و غلظتخون تأثیر دارد.
- سماق با طبیعت سرد و خشک خود، تحریککننده اشتها در افراد گرممزاج، مقوی و پاککننده معده، باعث بهبود تهوع و رفعکننده اسهال صفراوی است.
سبزی گشنیز نیز که در این آش بهکاررفته، اشتهاآور، مقوی معده، تسکیندهنده صفرا و رافع عطش است و همچون سماق، در رفع التهاب معده و بهبود قی مفید است.
—دکتر ناصر رضایی پور
متخصص طب ایرانی