ایرانیان، هم‌زمان با خانه‌تکانی منازل در فصل بهار، با تغییر رژیم غذایی، بدن‌شان را نیز خانه‌تکانی‌می‌کرده‌اند. ازاین‌رو توصیه‌شده با تغییر فصل، عادات غذایی خود را با تغییرات آب و هوایی هماهنگ‌کنیم تا بدن بتواند عملیات پاکسازی و دفع مواد زائد را به‌‌خوبی انجام‌دهد و عوارض پیش‌گفته به سراغ‌مان نیاید.
بهترین زمان شروع خانه‌تکانی یا پاکسازی بهاره، در زمان آغاز بهار طبّی، یعنی روزهای پایانی زمستان و روزهای نخست فروردین‌ماه است که آب‌وهوا بهاری می‌شود. اندام‌های هدف در پاکسازی بهاره، کبد، کلیه‌ها و روده‌ها هستند. برای پاکسازی می‌توان از روش‌های سنتی و مرسوم ایجاد لینت‌مزاج، مانند خوردن آش‌های ملیّن یا ماءالشعیر طبی، بهره‌برد یا درصورت توصیه پزشک متخصص طب ایرانی، از داروی مسهل (برای دفع فضولات روده‌ها) یا قی‌کردن (برای پاکسازی معده از بلغم اضافه) یا در میانه فصل بهار، از روش‌های خون‌گیری (برای خارج‌کردن زیادی خلط دم یا خون) استفاده‌کرد.
اگر با آغاز فصل بهار، دچار حساسیت و انواع آلرژی فصلی می‌شوید، به‌مدت 3روز، تنها از ماءالشعیر طبی سنتی استفاده‌کنید و در این مدت، غذای دیگری نخورید. در پایان این رژیم غذایی سه‌روزه نیز، بهتر است تا چندروز از سبزی‌های پخته کم‌حجم و بدون ادویه به‌عنوان غذا استفاده‌کنید.
برای درمان این عارضه حساسیت‌های فصلی، می‌توانید چندگرم گل بنفشه و شکرتیغال (حدود یک قاشق غذاخوری از هرکدام) را در دولیوان آب ریخته، روی حرارت ملایم بجوشانید تا یک‌لیوان آن باقی‌بماند. سپس آن را صاف‌کرده، شب پیش‌از خواب میل‌کنید. افرادی که خارش گلوی خیلی‌زیاد دارند، می‌توانند صبح ناشتا نیز یک لیوان دیگر از این دم‌نوش گیاهی بنوشند.
برای درمان عطسه‌های زیاد ناشی از حساسیت فصلی، می‌توانید درون حفره‌های بینی و روی پیشانی خود را روزی دوبار، ابتدا شستشودهید و سپس با روغن بنفشه چرب‌کنید. همچنین لازم است مصرف انواع ادویه، غذاهای سرخ‌کردنی، شکلات و قهوه را در فصل بهار به حداقل برسانید.
ازآنجاکه کودکان در مقایسه با بزرگسالان، سیستم ایمنی و مزاج ضعیف‌تری دارند، پاکسازی بهاره و رعایت تدابیر طبی ویژه فصل بهار، در آنها ضرورت بیشتری پیدامی‌کند. این تدابیر کمک‌می‌کند حتی اگر کودکان در کنار افراد مبتلا به بیماریهای ویروسی چون آبله‌مرغان، اوریون، سرخک و سرخجه، قرارگیرند یا بیمار نشوند یا دست‌کم یک بیماری آرام و کم‌دردسر را پشت‌سر بگذارند. به والدین توصیه‌می‌کنیم در این فصل، به کودکان‌شان غذاهای پرادویه ندهند و آنها را از مصرف ترشی، غذاهای محرک و خوراکی‌هایی که طبیعت خیلی‌سرد یا خیلی‌گرم دارند، دور نگه‌دارند. علاوه‌براین مراقب باشند که کودکان دلبندشان، دچار یبوست نشوند؛ برای این هدف، می‌توان از آلوبخارا و تمرهندی در غذاهای کودکان بهره‌برد.
پرهیز از خستگی زیاد، قرارگرفتن در معرض آفتاب و گردوغبار، پرهیز از گرما، و خنک‌کردن هوای خانه، پرهیز از حمام گرم و درازمدت، و شست‌وشوی بدن با آب خنک یا ولرم، بوییدن بوهای خنک مانند کافور و صندل، پاشیدن و اسپری‌کردن گلاب در فضا، مصرف گشنیز تازه همراه غذا، خوردن عناب در میان روز و شربت سکنجبین ساده، شربت انار و شربت ریواس به عنوان نوشیدنی روزانه، نوشیدن ماءالشعیر طبی شیرین‌شده با کمی شکر، و مالیدن روغن بنفشه روی ضایعات پوستی نیز در بهبود زودتر این بیماری‌ها مؤثر است.
خوردن گیاه خرفه به‌عنوان سبزی‌خوردن در وعده‌های غذایی، تأثیر بسیارزیادی در درمان خارش‌های فصل بهار و ازبین‌رفتن تلخی دهان در این فصل دارد. نوشیدن آب این سبزی نیز در کنار استفاده موضعی از روغن بنفشه‌بادام، در کاهش عوارض و خارش‌های ناشی از حساسیت‌های فصلی بسیارمؤثر است.
افراد مستعد افزایش فشار خون، با زیاده‌روی در مصرف شوری‌ها، مانند آجیل شور عید و شیرینی‌ها، حتی شیرینی‌های طبیعی مانند شیره انگور، عسل، خرما و شیرۀ خرما، دچار پرفشاری خون می‌شوند که می‌تواند موجب سردرد و سنگینی سر، سرخی چشم‌ها و صورت، خواب‌آلودگی، صدای اضافه گوش‌ها و... شود.
چنین افرادی، به‌ویژه اگر چاق و پرخون هم باشند، باید در فصل بهار از مصرف زیاد شوری‌ها و شیرینی‌ها پرهیزکنند و به خوراک‌های خود چاشنی‌های ملایم ترش، مانند آب‌لیموی تازه، آب یا رب نارنج، رب انار، زرشک، آلو و آلبالوی خشک، برگۀ زردآلوی ملس، و لواشک‌های ترش طبیعی بیفزایند.
تدابیر تندرستی در فصل بهار با طب ایرانی
جایگاه انگور در طب سنتی ایرانی
افرادی که به هیچ‌یک از شیوه‌های پاکسازی اخلاط و سموم بدن عادت‌ندارند نیز باید دقت‌کنند که در فصل بهار، مقدار غذا را نسبت به فصل‌های دیگر کمتر کنند تا مواد زائد و سموم کمتری در بدن‌شان انباشته‌شود.
دکتر رضایی پور