به گزارش روابط‌عمومی دانشکده طب ایرانی، دکتر حسین رضایی‌زاده، عضو هیأت علمی دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی تهران و معاون توسعه سلامت دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت به مناسبت هفته سلامت، به تشریح جایگاه طب ایرانی در سلامت مردم پرداخت و با‌تأکید‌بر‌اینکه طب ایرانی در فرهنگ و اذهان مردم به‌خصوص در نسل‌های قبل‌تر به شکل کاملا سنتی و فرهنگی و به عنوان جزئی از تمدن ما نهادینه است، گفت: فارغ از اینکه برخی از مفاهیم طب ایرانی را قبول داشته باشیم یا خیر و فارغ از بحث‌های چالشی که درخصوص آموزه‌های طب ایرانی مثلا در مورد سردی و گرمی و سازگاری و عدم سازگاری غذاها، اینکه چه ماده غذایی با چه ماده دیگری سازگاری دارد و ... وجود دارد، طب ایرانی جزئی از فرهنگ روزمره، فرهنگ تغذیه، آداب تغذیه، طرز تهیه غذاها و حتی سفره آرایی‌های ماست.
وی درباره میزان اقبال کنونی مردم ایران به طب ایرانی، گفت: این اقبال قبلاً هم وجود داشته و اکنون هم وجود دارد ولی شاید با‌توجه‌به‌اینکه از سال ۸۶ رشته‌های تخصصی طب ایرانی و داروسازی سنتی به‌شکل آکادمیک گسترش‌پیدا‌کرده و توجه رسانه‌ها به آموزه‌های علمی این طب نیز افزایش‌یافته، اقبال به طب ایرانی در حال افزایش است.
این متخصص طب ایرانی در ادامه به‌نقد عملکرد رسانه‌ها درباره انتشار مطالب منتسب به طب ایرانی پرداخت و گفت: درست است که خطاهایی در تلاش برای تفکیک سره از ناسره و جدا‌کردن ادعاها و افراط و تفریط‌ها نسبت به گفتمان علمی و منطقی طب ایرانی توسط رسانه‌ها رخ‌داده و برخی‌از رسانه‌ها تحت‌تأثیر افرادی که گاه اطلاعات کافی و جایگاه علمی کافی نداشتند، قرار گرفتند اما درمجموع رسانه‌ها ورود قابل قبولی به طب ایرانی داشتند و در ترویج آن نمره قبولی می‌گیرند.
دکتر رضایی‌زاده نقدی نیز بر گسترش عطاری‌ها مطرح‌کرد و گفت: عطاری‌ها باید محل عرضه گیاه دارویی باشند اما اگر «داروی گیاهی» عرضه‌کنند تخلف‌کرده‌اند چراکه طبق قانون، عرضه دارو باید در داروخانه و زیر نظر پزشک انجام‌شود. اما اقبال مردم به عطاری‌ها نشان‌دهنده نیاز مردم است که این نیاز باید به‌شکل درست و علمی پاسخ‌داده‌شود. اگر نگاه علمی به نیازهای مردم نداشته باشیم و تعصبات خودمان را در حوزه سیاست‌گذاری و مدیریت نیازهای مردم و شناخت نیازهای جامعه اعمال‌کنیم، این مراکز به‌شکل قانونی و غیرقانونی و البته با تهدید سلامت مردم توسعه‌پیدا‌می‌کنند.
دانشیار دانشکده طب ایرانی اظهار‌امیدواری‌کرد که سیاست‌گذاران فارغ‌از تعصبات و افراط و تفریط‌های غیرعلمی و صرفاً احساسی بتوانند تصمیم درستی در مورد مراکز عرضه گیاهان دارویی بگیرند و چنین تأکید‌کرد: باید این‌گونه خدمات را به‌درستی و درچهارچوب‌های قابل نظارت ارائه‌کرد تا امکان تشخیص سره از ناسره وجود داشته باشد و مشاغل مرتبط با طب ایرانی زیرنظر وزارت بهداشت به‌عنوان متولی امر سلامت قرار گیرند.
وی ضمن تأکید بر‌این‌که وزارت بهداشت به‌لحاظ قانونی متولی امر سلامت و نظارت بر مراکز عرضه گیاهان دارویی است، اما سال‌هاست که در این زمینه کم‌کاری و اهمال کرده است، گفت: متأسفانه این اهمال ادامه دارد، رشته‌های آموزشی که می‌تواند این نیاز را برطرف‌کند تاکنون تصویب‌نشده‌است و نظارت‌بر مراکز عرضه گیاهان دارویی که مسئولیت آن باید از وزارت صمت به وزارت بهداشت منتقل‌شود، همچنان از سوی هر دو وزارتخانه و سازمان غذا و دارو مورد غفلت واقع‌شده‌است.
معاون توسعه سلامت دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت همچنین هشدار داد: به‌خاطر این اهمال‌ها اگر سلامت مردم در خطر قرار بگیرد، که در خطر هست، همه ما به‌عنوان مسئولان نظام سلامت در پیشگاه خداوند و مردم به‌دلیل کم‌کاری و عدم تصمیم به‌جا و به‌موقع در این خصوص مسئول هستیم.
وی در ادامه نقد عملکرد وزارت بهداشت در خصوص طب ایرانی، گفت: از جمله اقدامات بسیار خوب و قابل ستایش وزارت بهداشت در دوره اخیر فعالیت معاونت بهداشت این وزارتخانه، تلاش برای ادغام 100 درصدی آموزه‌های طب ایرانی در نظام شبکه بهداشتی و انتقال این آموزه‌ها به بهورزان، مراقبان و سفیران سلامت و پزشکان شاغل در شبکه بهداشت کشور است که امیدواریم تا آخر امسال این پوشش طبق برنامه به ۱۰۰ درصد برسد و چنانچه این اتفاق بیفتد بخش زیادی از این آموزه‌های پیشگیرانه و سلامتی طب ایرانی در کنار سایر آموزه‌های علمی و پزشکی رایج به مردم و به کسانی که به خانه‌های بهداشت مراجعه‌می‌کنند ارائه‌می‌شود.
دکتر رضایی‌زاده در ادامه به محور آموزه‌های طب ایرانی و جایگاه پیشگیری در این طب اشاره و بیان کرد: اصل و اساس طب ایرانی مبتنی‌بر پیشگیری از بیماری‌ها، رعایت بهداشت و ارتقای سطح سلامت است و اگر ما به طب ایرانی صرفاً در حوزه دارو و درمان، توسعه درمانگاه‌ها یا سلامتکده‌ها و یا خدمات درمانی و بالینی نگاه‌کنیم راه را خطا رفته‌ایم.
معاون توسعه سلامت دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت ضمن گرامیداشت یاد مرحوم دکتر محمد مهدی اصفهانی، از پیشکسوتان و احیاگران طب سنتی ایرانی اسلامی، گفت: به قول مرحوم دکتر اصفهانی حداقل ۶۰ تا ۸۰ درصد طب ایرانی و آموزه‌های آن مبتنی بر بهداشت، پیشگیری و ارتقای سطح سلامت است. این آموزه‌ها از طریق آموزه‌های سبک زندگی درست و سالم به مردم در جنس، سن و شرایط مختلف شغلی، فکری، روحی و اقلیمی و خصوصاً در حوزه ورزش، تغذیه و خواب از طریق حکمای ما ارائه‌شده‌است و اگر به‌عنوان بخشی از فرهنگ مردم به شکل دیگری ترویج‌شود یعنی ما از طب ایرانی فاصله گرفته‌ایم. یعنی می‌شود گفت نگاه پیشگیرانه طب ایرانی نگاه غالب و اصلی است و یادآوری این آموزه‌ها به‌عنوان جزئی از فرهنگ روزمره ما یک اتفاق بسیار مهم است.
وی از برنامه‌های این دفتر برای ترویج آموزه‌های اصیل و علمی طب ایرانی نیز سخن گفت و اعلام‌کرد: رایزنی‌های خوبی با وزارت آموزش و پرورش صورت گرفته و تلاش‌می‌کنیم بخشی از این آموزه‌ها به زبان علمی، ساده و البته جذاب به آموزشهای ساری و جاری کودکان ما در مدارس به خصوص تا کلاس ششم اضافه‌شود که این مطالب در قالب مطالب درسی آماده‌شده و به‌زودی اتفاق خوب و بزرگی در این زمینه رخ‌خواهد‌داد.
همکاری با رسانه‌ها به‌خصوص شبکه سلامت برای ترویج آموزه‌های پیشگیرانه طب ایرانی و حفظ الصحه از دیگر اقداماتی بوده است که دکتر رضایی‌زاده در خصوص آن سخن گفت و اعلام‌کرد: در دو سال اخیر همکاری نزدیک و صمیمانه‌ای با معاونت بهداشت وزارت بهداشت داشته‌ایم و به‌رغم نقدی که بر عملکرد کلی وزارت بهداشت در خصوص اهمال وزارت صمت و وزارت بهداشت در نظارت بر مراکز عرضه فرآورده‌های طبیعی و آموزشهای مورد نیاز در این حوزه وجود دارد، اما همکاری معاونت بهداشت کم‌کاری‌های قبلی را با سرعت خوب جبران‌می‌کند.
وی در پاسخ به این سؤال که چه‌مقدار از سلامت مردم در گرو رعایت اصول پیشگیرانه مبتنی‌بر آموزه‌های طب ایرانی است و در‌صورت توجه به این آموزه‌ها چند درصد از بیماری‌ها کاهش‌پیدا‌می‌کند؟ گفت: آمار رسمی و جدی در این خصوص وجود ندارد اما می‌دانیم که علاوه‌بر همه خدمات حوزه پزشکی در عرصه‌های درمان، دارو و فناوری‌های پزشکی، واژه‌ای با عنوان «مؤلفه‌های اجتماعی مؤثر بر سلامت» وجود دارد و گفته‌می‌شود بخش عمده سلامت جوامع و مردم تحت‌تأثیر مؤلفه‌های اجتماعی مؤثر بر سلامت است. این بخش این‌گونه دسته‌بندی‌می‌شود که ۷۵ درصد از سلامت عمومی جوامع به مؤلفه‌های اجتماعی مؤثر بر سلامت باز می‌گردد.
این متخصص طب ایرانی اضافه‌کرد: ۷۵ درصد سلامت جوامع مبتنی‌بر مؤلفه‌های اجتماعی مؤثر بر سلامت است و بخش دارو، درمان و فناوری حدود ۲۵ درصد نقش آفرینی‌می‌کنند. در بخش مؤلفه‌های اجتماعی مؤثر بر سلامت اولین و بزرگ‌ترین عاملی که وجود دارد سبک زندگی فرد است. البته موارد دیگری هم مثل امنیت، امنیت شغلی و اجتماعی، میزان درآمد، نوع خدمات آموزش و پرورش که فرد به آن دسترسی دارد، کوچه، محله و منطقه‌ای که فرد در آن به‌دنیا آمده و بزرگ‌شده، دسترسی به خدمات بهداشتی و ... نیز مؤثر است.
دکتر رضایی‌زاده در نتیجه‌گیری این بخش از سخنان خود، گفت: مؤلفه‌های اجتماعی مؤثر بر سلامت تأمین‌کننده ۷۵ درصد از سلامت کلی جوامع هستند که مهم‌ترین رکن این مؤلفه‌ها را سبک زندگی تشکیل‌می‌دهد.
وی در پایان افزود: پس اگر طب ایرانی با‌توجه به پیشینه فرهنگی، تمدنی و همخوانی با فرهنگ مردم ایران بتواند در حوزه اصلاح سبک زندگی، خود مراقبتی و اقدامات پیشگیرانه به‌درستی جا‌بیفتد و نقش خود را ایفا‌کند، می‌تواند در پیشگیری از شیوع و بروز بیماری‌ها، کاهش بار بیماری‌ها و کاهش هزینه‌های حوزه سلامت نقش ایفا‌کند. به‌ویژه‌اینکه بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر کنونی عمدتاً بیماری‌های زندگی شهری و صنعتی مثل بیماری‌های کبد چرب، پرفشاری خون، دیابت و چاقی است که خود چاقی زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها را فراهم‌می‌کند و طب ایرانی به‌عنوان متولی سبک زندگی مردم به‌شکل عملی، منطقی و درست می‌تواند نقش مهمی را در سلامت مردم ایفا‌کند.
