فرایند حجامت با ایجاد مکش روی پوست انجاممیشود و نام آن هم از ریشه «حجم» گرفتهشده و به معنای «مکیدن» و «ایجاد حجم کردن» است. گرچه بیشتر مردم، حجامت را بهعنوان یک روش خونگیری میشناسند، ولی خوب است بدانید که حجامت انواعی دارد:
گذاشتن بادکش نیز میتواند با استفاده از آتش یا بهوسیله مکش و ایجاد خلأ توسط دستگاه ساکشن یا مکنده انجامشود. در بادکش گرم، هوای داخل لیوان بادکش با استفاده از آتش گرم میشود. هوای گرم چگالی پایینی دارد و وقتی لیوان، در مجاورت پوست بدن سرد میشود، فشار داخل آن افتمیکند که نتیجه آن مکش پوست به داخل لیوان است.
بادکشدرمانی فواید قابلتوجه و فراوانی دارد و از آن در بیشتر نقاط بدن، بهویژه نقاطی که تحمل تیغخوردن ندارند، مانند کبد، پستانها، شکم، ناف، کشاله ران و... استفادهمیشود. چنانکه گفتهشد بادکش را میتوان گرم (با آتش) یا سرد (بدون آتش و با مکش مکانیکی) بهکارگرفت. بادکش معمولاً حدود 5 تا 15 دقیقه روی پوست ناحیه باقیمیماند و ناحیه بادکششده، به خاطر تجمع خون، کمی قرمز میشود که ممکن است گاهی موجب خونمردگیهایی در پوست شود.
در منابع اصلی طب ایرانی، به فواید جالبتوجهی از بادکشدرمانی اشارهشده که باتوجه به بیعارضهبودن و غیرتهاجمیبودن این روش، استفاده از آن را بسیار زیاد کردهاست.
برخی کاربردهای بادکش سرد را میتوان چنین برشمرد:
بادکش زیر پستانها در بانوانی که دچار خونریزیهای شدید ماهیانه هستند و بادکش روی عضله شکم و زیر دندهها در زمان خونریزی از بینی، میتواند میزان خونریزی را در حد قابلتوجهی کمکند.
در گذشته، اطبای زبردست از بادکش برای جااندازی دنده یا مهره شکسته یا دررفته، جااندازی فتق و بیضه نزولنکرده و... استفادهمیکردهاند که امروزه و با پیشرفت دانش پزشکی و روشهای نوین ارتوپدی و جراحی، منسوخ شدهاست ولی از بادکش، همچنان در جااندازی ناف، در مواردی که به تشخیص پزشک، ناف از محل اصلی خود جابهجاشده، استفادهمیشود.
این کار تنها در آغاز سیر بیماری و در شرایط خاصی مجاز است.
این کار نیز شرایطی دقیق و مهم دارد و باید با تشخیص پزشک متخصص و زیر نظر او انجامشود وگرنه موجب گسترش بیماری میشود.
با این روش، هم داروهای تجویزی بهتر و بیشتر به عضو موردنظر میرسند و هم با گرمشدن، بهبود تغذیه و تقویت عملکرد عضو، مواد زائد سریعتر و بیشتر دفع خواهندشد.
از بادکش گرم هم میتوان استفادههای درمانی جالبی کرد:
در برخی انواع دردهای شکم، دردهای دوران قاعدگی بهویژه در زنان و دختران جوان، دردهای سیاتیکی (عرق النَسا)، درد بواسیر، برخی دردهای مفصلی و نقرس، بعضی دردهای کبد و طحال و... میتوان از بادکش گرم قسمتهای خاصی از بدن کمکگرفت.
بادکش گرم، خون را به محل میکشاند و موجب رسیدن بهتر مواد مغذی به عضو میشود. علاوهبراین، بهبود جریان خون، به تحلیل و دفع آسانتر مواد غلیظ حبسشده در آن عضوکمکمیکند.
بادکش گرم نهتنها در درمان برخی مشکلات مانند اسهال شدید، مؤثر است، بلکه میتواند به کاهش عوارض بعدی مشکلاتی چون اسهال یا قی (بالاآوردن) شدید، مانند احساس کشیدگی و درد اندامها، کمککند.
با نگاه به مکانیسمهای اصلی گفتهشده، باید دانست که امروزه موارد کاربرد بادکشدرمانی در طب ایرانی و پزشکی نوین، بسیار فراواناند که به برخی اشارهمیشود:
رفع سردردهای عصبی و میگرنی با بادکش ناحیه پیشانی، افزایش توانایی عضلانی و بهبود عملکرد اندام فلج پساز سکتههای مغزی
رفع گرفتگی و دردهای عضلانی با افزایش خونرسانی به عضله درگیر، کاهش کمردرد و کمک به درمان دیسک کمر و انحنای غیرطبیعی ستون فقرات، کاهش دردهای سیاتیکی و دردهای آرتروزی و تورم اندامها، درمان شانه منجمد، افزایش توان عضلانی در ورزشکاران
بهبود وضعیت تنفسی بیماران ریوی مانند آسم با بادکش قلهها و قاعده هردو ریه، کمک به درمان سرفه و عفونتهای ریوی
اختلالات عادات ماهیانه چون لکهبینی، دردهای شدید، خونریزیهای غیرطبیعی قاعدگی، فیبروم رحم و عفونتهای زنانگی، رفع بزرگی و کوچکی غیرطبیعی پستانها
رفع زودانزالی، کاهش تورم پروستات
کمک به درمان ناباروری و نازایی، درمان ضعف قوای جنسی
درمان بیاختیاری ادرار و شبادراری
انواع بیماریهای پوستی چون آکنه، کهیر و خارش
کنترل خونریزی در نواحی مختلف بدن با تغییر جهت جریان خون، چاقی موضعی و بزرگی شکم، درمان ضعف عمومی و ضعف و بیحسی اندامها، متمرکزکردن سم واردشده به بدن ازطریق گزش و جلوگیری از پراکندهشدن آن به بدن، بهبود زودتر سرماخوردگی، حساسیت و آلرژی
رفع یبوست، نفخ و ورم معده
درمان سردی کبد و کبد چرب، بهبود بیماریهای تیروئید
درمان افسردگی، بیخوابی و...
جالب است بدانید که «یوهان آبل» آلمانی در کتاب خود در مورد حجامت و بادکش، به برخی کاربردهای وسیع بادکش در اروپا اشارهکردهاست: آرتروز، درد سیاتیک، مشکلات پوستی مانند خارش، صرع، بیماریهای عروقی، افتادگی معده، یبوستهای مزمن و مشکلات کولون، اختلالات ادراری، اختلالات قاعدگی و قاعدگیهای دردناک، کاهش خونریزیهای ماهانه، تراکئوبرونشیت (التهاب و عفونت مجاری تنفسی) و...
و نکته آخر اینکه گاهی پس از بادکشکردن ناحیه موردنظر، لیوان بادکش را به سمت نواحی مجاور میکشند که به این روش «بادکش لغزان» میگویند. برای تسهیل حرکت لیوان روی پوست میتوان از روغنهای درمانی مختلف بهرهگرفت. بادکش لغزان نیز آثار درمانی خاص خود را دارد که به برخی از آنها در بالا اشارهشدهاست.
در برخی موارد باید از بادکشهای ساده نیز پرهیزنمود: التهاب و عفونت پوست ناحیه، تب بالا، تشنج، دردهای کرامپی(انقباضی)، بیماریهای انعقادی (که استعداد خونریزی را زیاد میکنند، مانند پلاکت پایین) و همچنین مواردی چون واریس یا اختلالات مستعدکننده برای تشکیل لختههای خونی، بارداری (در نواحی شکم و پایین کمر)
همچنین لازم است توجهشود که بادکش باید در نواحی گوشتی بدن انجامشود و نباید روی لبههای استخوانی و خارهای مهرهای باشد.